O mosteiro de Monfero sitúase na contorna das Fragas do Eume.
As súas orixes remóntanse ao século X, co cenobio ao pé dunha ermida adicada a San Marcos, favorecido polo rei Bermudo II . Sufríu o ataque dos viquingos, e foi reconstruido por Afonso VII no 1134 xunto con Afonso Bermúdez Conde e Pedro Osorio.
A finais da idade media, coa reforma dos Reis Católicos, anexiónase á Congregación de Castela, da que dependéu ata a exclaustración de 1835.
A reforma barroca dotóuno dunha interesante fachada onde se integra a pedra propia da zona (lousa) e o granito carrexado doutras áreas. No interior áchanse os interesantes sartegos dos cabaleiros da familia Andrade, que son testemuño palpábel da absorción da nobreza galega na órbita castelá.
A romaxe da Virxe da Cela celébrase no seu adro o primeiro domingo de xullo e conmemora o achádego dunha figura da virxe no Cal do Cela, nas proximidades do convento.
Moi boa lembranza do mosteiro. Como gaiteiro de Raparigos toquei na festa da Cela, con misa en derruida igrexa e comidas familiares a carón das ruinas. Un capítulo anónimo da tradición popular levada por fondas raigames.
Xan R. Silvar