Olería de Gundivós

Olería  ancestral de Gundivós

Os romanos levaban o tinto de Amandi en ánforas de Gundivós. Ao chegar ao porto de Roma, o viño vendíase e as vasillas, de catro en catro, transportábanse en burro ata un lugar da urbe, dentro da muralla Aureliana, porque por entón non se inventaron os envases con retorno. O Monte Testaccio ou Monte dei Cocci era a entulleira oficial e controlada de ánforas na cidade. Sobre unha capa de cacharros sucios, botábase outra de cal para matar os cheiros. Entre os séculos I e III despois de Cristo, sobre a chaira levantouse unha montaña triangular con millóns de recipientes de barro para o aceite e o viño, a maioría procedentes de España e, boa parte, de Gundivós. Baixo as cachizas fóronse formando covas que hoxe se consideran perfectas para conservar o viño. Nas tripas do monte, a temperatura constante é de 17 graos. E iso é grazas ao barro.
Ao chegar a Roma, as ánforas do Amandi rompían no monte Testaccio
Nada cambiou: torno baixo, cocción con leña e peixe para impermeabilizar.
Nos mellores tempos, en Santiago de Gundivós, parroquia de Sober, chegaron a traballar á vez uns 30 oleiros. Pero na década dos 50 do século pasado, desprazados polo plástico e o cristal, os apeiros domésticos de arxila de Gundivós perderon demanda. Os oleiros tiveron que emigrar, e só quedou un traballando na aldea. A olería máis ancestral de Galicia, quizais tamén a máis primitiva de España, desaparecese entón se non fose porque, a finais dos 70, retornaron á parroquia os vellos oleiros reconvertidos durante décadas en calquera outra cousa. En 1980, celebrouse en Sober a primeira Feira do Amandi, e as xerras nas que se serviu o viño eran novas e de Gundivós.
Ao fin de volta, Obdulia Lula Rodríguez, Xosé Ventura, Alonso Díaz, Agapito González e Federico Díaz volveron sentar diante do torno e recuperaron a tradición sen caer na tentación de adulterala. Fronte ao apetecible torno alto, que se acciona co pé, ou o eléctrico, aínda máis cómodo, respectaron o sistema primigenio, de roda baixa, case a nivel de chan, que había que manter virando con impulsos da man. Así que tamén continuaron traballando nunha cadeira de patas recortadas, un escabel que obriga a modelar cos cóbados cravados nas ínguas, o mellor punto de apoio para manter o pulso sen cansarse.
E seguiron, ademais, usando a arxila autóctona, cocendo en forno de leña, afumando as pezas para ennegrecerlas, impermeabilizando os xerros con resina de piñeiro e derritiendo esta peixe con lume de carqueixa antes de verterla dentro dos cacharros. Nin sequera innovaron nos adornos, aqueles oleiros: seguiron decorándoo todo con ” bincos” e “bigotes”. Sen máis historias. Como cando os romanos escachaban as ánforas na cima do Testaccio.
Pero na última década, tres destes vellos artesáns morreron e os outros dous retiráronse. Lula e Agapito seguen en Gundivós, pero xa non producen para comerciar. Se non fose porque un rapaz da aldea resistiuse a seguir o camiño dos outros mozos do lugar, a tradición oleira estaría extinta. Aos seus pais, Elías González deulles o desgusto do século cando lles anunciou que non ía buscar traballo en Ourense nin en Monforte. A FP que estudara este fillo único non lle ía a servir para nada, porque resolveran meterse no taller de Agapito ata aprender un oficio que tamén fora o do seu bisavó.
E Elías, demasiado alto para o torno baixo, dobrou as costas e aprendeu. E ao cumprir os 30 embaucó aos seus pais, de novo os seus pais, para comprar e restaurar a reitoral de Gundivós, unha fermosa ruína do XVIII que puxo á venda entón o Bispado de Lugo. “Son o oleiro máis endebedado de España”, confesa cinco anos despois daquilo.
Elías fixo da reitoral un museo. Os tabiques seguen sendo de palla e barro. E o pombal, habitado agora por morcegos, é a súa estancia favorita. As celas onde aniñaban as pombas son vasillas de barro incrustadas na parede. E na lareira segue estando a mesa abatible na que comía o cura durante o inverno. No verán, seguramente o facía no patio, agora emparrado de vides de uva branca. É aí onde Elías traballa cando ten público, porque os turistas non cesan de chegar por iso do boca a boca. O último oleiro de Gundivós achou na reitoral a forma de darlle vida ao rito moribundo. É fiel á tradición e só se permite unha licenza: cando afuma, forza o negro, porque “é o que agora lle gusta á xente”.
-Silvia R. Pontevedra. El  País-

 

 

Olería Gundivós

Deixa un comentario

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Uso de cookies

Utilizamos cookies propias e de terceiros, como Google Analytics, para optimizar a túa navegación e realizar tarefas de análise. Entendemos que estás conforme se continúas navegando nesta web. Política de cookies

ACEPTAR
Aviso de cookies